31 December Ik mis je- De beste wensen

Het is 31 december 2018. Veel mensen kijken terug op het afgelopen jaar en vooruit naar 2019. Hoogtepunten die er waren worden benoemd, verwachtingen en wensen voor het komende jaar worden uitgesproken. Het lijkt vanzelfsprekend om zo het nieuwe jaar in te gaan.
Lees hierover in mijn nieuwste blog op Ik mis je 

31 december. Het beste voor het nieuwe jaar.

Het nieuwe jaar begint

zoals het oude is geëindigd
Jij bent er niet bij

De tijd gaat door
maar ik sta stil
op elke dag
die komt
na gisteren en voor morgen

Kijken naar wat was
denken aan wat zal zijn
geeft pijn
overal en elke keer
als ik jou mis

Op elke dag
heb ik genoeg
aan wat er is
en niet meer is
voor morgen kan ik nu niet zorgen

Het nieuwe jaar
het is teveel om er naar toe te kijken
het beste is om elke dag
alleen maar bij vandaag te blijven

28 december. Een nieuwe jas.

Alles gaat door. In het groot en in het klein. De 'grote' dingen, zoals Laura 's sterfdag,  kerst of een verjaardag, die zie ik aankomen. Ik zie er daardoor tegenop, maar vaak, als het zover is, dan is die dag wel redelijk door te komen. Ik heb me schrap gezet voor wat komen gaat en kan daardoor voor een deel de emoties die er zijn beter opvangen.

Ook de kleine dingen gaan door. En veel van die kleinere dingen, die er soms zomaar zijn, zie ik niet aankomen.  Daardoor kunnen ze me hard raken en van slag maken en worden ze toch groot.

Ik sta in een winkel, om een jas te kopen. Mijn andere jas is kapot. Eigenlijk wil ik geen nieuwe jas. Een nieuwe jas voelt verder weg van Laura. Zij zal deze jas nooit meemaken. Toch moet het gewoon, dus ik ga en stap een kledingwinkel in, in het dorp.

Ik zoek tussen de rekken en dan gebeurt het, als ik voor de passpiegel sta en mezelf aankijk: Ineens zie ik Laura hier weer staan. Tijdens het passen van een leuk shirtje of een skinny jeans. Ik zie haar genieten omdat ze iets gevonden heeft waar ze tevreden over is en ik voel weer de sfeer van het samen met haar zijn, haar aanwezigheid. Het lijkt alof het vorige week was.

Ik dwing mezelf om niet de winkel uit te lopen, weg van deze plek, waar de herinneringen zich aan me opdringen. Waar ik Laura nog zó levendig voor me kan halen. Waar ik nu zomaar ineens keihard geconfronteerd wordt met het feit dat ze er niet meer is en dat ik nooit meer een middagje met haar zal shoppen.

Ik baal. Zelfs het kopen van een jas is een trigger om me uit mijn doen te laten zijn. Dit is waarom rouwen zoveel energie kost:  Iets ogenschijnlijk kleins wat er zomaar ineens is, kan er voor zorgen dat het missen van Laura dubbel binnenkomt.

Als ik thuis ben blijft mijn nieuwe jas in de tas. Ik moet het even laten bezinken voor ik hem aan de kapstok hang of nog eens pas.

Een nieuwe jas voelt verder weg van Laura. De tijd gaat door en door. Onvermijdelijk.  Ik kan er niets aan doen, al zou ik het graag willen.
Om verder te komen moet ik de tijd doorstaan en de rouw ondergaan. Elke dag weer.

26 december. Kerst 2018

Kerst 2018.
Wat mis ik Laura.
Ik breng de eerste kerstdag door, terwijl ik laat komen wat komt.
's Morgens naar de kerk, met een lieve vriendin. Het is fijn om samen te gaan en daar ook andere mensen te zien die er voor me willen zijn.
Het is fijn om te merken dat er aan me gedacht wordt deze dagen, waarop het missen van Laura er is, net als op elke andere dag. Maar vandaag is het toch anders, omdat het kerst is.

Kerst was vroeger een dag om naar uit te zien. Want ik vierde kerstfeest zoals veel anderen. Met gezellig bij elkaar zijn en het denken aan de geboorte van Jezus. Die naar de aarde kwam om licht in het duister op aarde te brengen.
23 Jaar geleden werd Wydo geboren op eerste kerstdag.  Daarmee werd kerst extra feestelijk. We vierden naast de geboorte van Jezus, ook Wydo zijn verjaardag.

Kerst is nu een dag om tegenop te zien, omdat alles veranderde toen ik Lennard, en vorig jaar Laura moest verliezen.
Toen Lennard overleed, werd kerst vieren moeilijker, omdat hij er niet meer bij was. Maar na een paar jaar leerde ik om er mee om te gaan, al was het missen er altijd.

Dit jaar kunnen wel niet bij elkaar zijn want Laura is er niet meer. Tussen alle dingen-die-er-zijn door mis ik haar.

Steeds denk ik: Ze is er niet! Was ze er maar bij...
Ik mis haar zó...
Als ik in de kerk zit en het 'Ere zij God zing'.
Als ik met Wydo zijn verjaardag vier en blij ben dat hij zijn verjaardag weer wíl vieren.
Als ik 's avonds lekker eten klaar maak en we samen met mijn moeder en broer aan tafel zitten te eten.
Tussen de gesprekken door die over heel andere dingen gaan.
Steeds denk ik aan haar..

Het missen maakt dat mijn leven er donker uit ziet, donkerder dan wat men noemt: 'de donkere dagen voor kerst'. De rouw die ik moet doorlopen neemt licht en kleur weg uit mijn leven.

´s Middags ga ik naar de begraafplaats en ik breng een roosje naar het graf van Laura.
Ik kan het niet laten om daar vandaag ook even te zijn, tussen de verjaardagsvisite en het kersgebeuren door.
Het is er stil. En ik vraag me af hoe het is om kerst te vieren in de hemel...

Stilstaan bij mijn meisje. En in alle rust aan haar denken op deze kerstdag. Hoewel ik verdrietig ben, vind ik het prettig om daar even te zijn.
Een vriendin van Laura heeft er een piepklein kerstboompje neergezet, wat is het goed het om te merken dat ze niet vergeten wordt!

Toch kan ik ook ondanks het grote missen, diep van binnen met een blij gevoel denken aan kerst. Want als er geen kerst was, als Jezus niet naar de aarde was gekomen om het licht te brengen, dan zou het voor altijd donker zijn.
Door de komst van Jezus, die het licht is voor de wereld, is het nu al licht voor Lennard en voor Laura.
En heb ik zicht op later.

22 december. Het liefste kerstboompje.

Het is bijna kerst. Buiten is het donker nu

de dagen kort zijn en de zon maar weinig te zien is.

Om me heen hoor en zie ik veel mensen die het gezellig maken in huis, om de donkere dagen een beetje te verlichten.
Reclames op TV en in de folders laten zien hoe veel mensen de kerst doorbrengen: Met het hele gezin of de familie bij elkaar aan tafel onder een opgetuigde kerstboom.

Al die complete families aan tafel en de sfeer die er omheen hangt staan zo ver af van hoe mijn leven er uit ziet. Het geeft een schrijnend gevoel. Vorig jaar ging het kerstgebeuren nog een beetje aan me voorbij, maar nu, na iets meer dan een jaar is de realiteit van het overlijden van Laura doorgedrongen en ik mis haar zo verschrikkelijk...

Met het hele gezin aan tafel zitten is iets wat ik bij lange na niet zal gaan redden. Dit jaar niet, maar ook alle volgende keren dat het kerst is, zijn we niet compleet. Er zullen altijd twee kinderen missen.

Ik krijg het deze maand niet niet voor elkaar om de kerstspullen naar beneden te halen en er mee bezig te gaan. Kerst zoals die in de reclames vertoond wordt kan me gestolen worden. Wat nou kerstboom of -diner. Het gaat allemaal nergens over!

Deze week spreek ik mezelf toe. Ik moet er toch iets van maken. Want zonder sfeer in huis doe ik mezelf en de jongens tekort. Het hoeft allemaal niet uitbundig te zijn, maar met een paar lampjes extra zal het, hoe verdrietig ik ook ben, toch een beetje huiselijker zijn en dat maakt het prettiger om de dagen door te komen.

Met moeite sleep ik mezelf naar de zolder om tussen de dozen te zoeken naar wat kerstversiering en naar mijn kleine houten kerstboompje.

Als ik daar aan het rommelen ben, valt mijn oog op een paar doosjes waar spullen van Laura in liggen. Nóg een reden om hier niet teveel te zijn bedenk ik, tot ik tussen Laura's spulletjes een lichtsnoertje met lampjes vind, dat ze in het laatste jaar veel aan had in het donker op haar kamer. Eerst wil ik het wegleggen, maar dan bedenk ik iets waardoor ik toch verder kan.

Samen met de kerstboom en de andere spullen neem ik de lampjes van Laura mee naar beneden. Als ik het boompje optuig hang ik haar lampjes die net kerstballetjes lijken, er in.

Zo is mijn boompje het mooiste en liefste kerstboompje dat ik me voor nu maar kan wensen. Met de lampjes van Laura wordt het een beetje háár boompje en herinnert het me aan mijn meisje, dat ik zo ontzettend mis.

16 december. Anders inweven.

De rouw inweven in mijn leven. Dat is wat ik na Lennard zijn sterven heb gedaan.
De rouw kwam, en ik moest het leren om te rouwen. Ervaren wat het met me deed. Hoe rouw komt en gaat, met golven.
Eerst overkwam het me, later leerde ik hoe ik er  mee om moest gaan.
Na een aantal jaren werd het verdriet milder. De rouw bleef, maar ik had hem ingeweven in mijn leven

Toen Laura overleed wist ik dat het opnieuw moest: De rouw laten komen en mee gaan op de golven.
Daarna gaan inweven zodat de rouw weer in mijn leven zou of zal gaan passen.

Tot nu toe is de nieuwe rouw me overkomen. Het eerste jaar zonder Laura, waarin alles in een ander licht staat, het is niet te vergelijken met 6 jaar eerder, het is een heel ander proces.

Ik ben een jaar verder en ik weet nu dat het inweven op een nieuwe  manier moet. De rouw om Laura is anders.
Omdat zijzelf iemand anders was dan Lennard.
Omdat ikzelf anders ben geworden in de jaren nadat Lennard overleed en in het laatste jaar.
Door de omstandigheden, waardoor Laura zelf besloot om niet meer te kunnen leven.

Door voor de tweede keer een kind te verliezen stapelt de rouw zich op.
Het is niet één plus één keer rouw, maar het vermenigvuldigt zich. Het is dieper en intenser dan de eerste keer.

Ik weef de rouw nu niet in mijn leven, maar het is andersom.
Ik weef mijn leven in, in de rouw.

Het is een ontdekking die veelzeggend is. Het geeft de impact aan van hoe ik het ervaar. Mijn leven bestaat uit rouw en ik bén rouw. Naast dat ik ook nog gewoon mezelf ben.

Met kleine stapjes probeer ik mijn leven opnieuw in te richten, door bijvoorbeeld steeds meer te gaan werken. Of door te proberen om deel te nemen aan het sociale leven. Soms gaat dat goed, maar niet altijd. Ik merk dat ik nog niet heel veel extra kan, al gaat het werken prima.
Bij alles wat ik probeer is het steeds weer zoeken naar balans.
Omdat de rouw de toon aangeeft en heel veel ruimte nodig heeft

10 december. Tussen stilstaan en verder gaan.

Ik moet door, ik moet verder..

En ik wil ook wel, maar hoe??
Het antwoord op die vraag is er niet.
Het is een zoeken naar balans, tussen stilstaan en verder gaan.
Het is opnieuw uitvinden hoe mijn leven er uit met zien.

Lees deze blog op de website 'Ik mis je'

9 december. Wereldlichtjesdag.

Het is de tweede zondag van Advent.

Advent, de tijd waarin we toeleven naar het kerstfeest waarbij de komst van Jezus naar de aarde wordt gevierd.
Vanmorgen werd in onze kerk de tweede adventskaars aangestoken. Twee lichtjes die dit symboliseren in de donkere dagen voor kerst.

We staan er bij stil en verwachten.
In het verlengde van de komst van Jezus als mens op aarde, is Kerst ook: Verwachting van zijn tweede en definitieve komst, om alles voorgoed te helen.
Om geweld, onrecht en verdriet weg te nemen.
Het is mooi om daarnaar uit te zien, maar o, wat vind ik het lastig om aan de tijd die daaraan vooraf gaat te denken, om die door te moeten komen.

Tot die tijd… ik heb geen idee hoe lang dat zal zijn. Het kan maar één dag zijn, of één week, van mij mag het snel zover zijn.
Maar het kan ook veel langer duren. Jaren, misschien wel heel veel jaren.
De tijd tussen nu, en het niet meer hoeven wachten duurt voor mij te lang. Elke dag is er één te veel. De goede dingen die er nu ook zijn, kunnen (nog) niet opwegen tegen het missen van mijn lieve kinderen.
Toch moet ik en ga ik verder. In afwachting van die dag.

Het is vandaag ook wereldlichtjes dag. Een dag in het jaar die staat in het teken van alle overleden kinderen, welke leeftijd ze ook hebben bereikt. Met mij zijn er ontelbaar veel andere ouders die een kind moeten missen. Een aantal ken ik, en hun verhalen. Keer op keer raak ik onder de indruk van wat zij moesten meemaken. Ik weet waar ze doorheen gaan, al is elk missen anders. Bij elkaar opgeteld geeft het een enorme hoeveelheid verdriet.
Het maakt dat ik des te meer uitzie naar die dag dat Jezus terug komt, en er geen verdriet meer is om een kind dat eerder overleed dan zijn of haar ouders.

Thuis, op deze wereldlichtjesdag, steek ik ook twee kaarsjes aan, één voor Lennard en één voor Laura.
Ik sta stil. Bij mijn kinderen en  hun leven dat hier langer en kort geleden tastbaar was, maar nu niet meer.
Ik sta stil bij mijn liefde voor hen en bij het gemis.

Twee kaarsen in de kerk, twee kaarsjes op mijn tafeltje. En vanavond ontelbaar veel op heel veel begraafplaatsen in Nederland en over de hele wereld. 

Over een tijd, korter of langer, hoeven we geen kaarsjes meer aan te steken als symbool. Niet voor advent en ook niet voor een kind dat is overleden.

Op de dag dat Jezus komt is er geen advent en geen wereldlichtjesdag meer nodig. Dan is het voor altijd, op alle dagen licht op de wereld.

4 december. Ik win het niet van de tijd.

November is voorbij.
Het was een maand die zwaar was om door te komen. Ik ben blij dat het geen november meer is. Het is alsof er met het beginnen van de nieuwe maand een horde genomen is.

Nu is het december. Een volgende maand die niet makkelijk zal zijn om door te komen. Sinterklaas, Kerst en de jaarwisseling. Al die dagen waarop Laura zal ontbreken. En Wydo viert zijn verjaardag.

Het is zoeken naar het invullen van die dagen. Hoe gaan we het doen zonder Laura? Ik voel het missen al voordat die dagen begonnen zijn.
Ik probeer daarom ook nu toch niet te ver vooruit te denken. Eerst vandaag, en soms, omdat een beetje plannen nu eenmaal nodig is, deze week.
Het liefst zou ik deze maand wel over willen slaan. En dan gewoon in januari verder gaan.

De tijd gaat door en door. Onvermijdelijk. Soms is het prettig omdat er moeilijke dagen voorbij gegaan zijn waar ik niet meer tegenop hoef te zien. Of wanneer ik merk dat ik steeds meer aankan naarmate de tijd verder gaat. Ik zou de tijd dan willen versnellen.

Maar vaker is de tijd iets dat ik tegen zou willen houden. Want elke dag, is een dag verder weg van Laura. Ik weet dat het niet kan. Ik kan er beter niet tegen vechten. De tijd is onverbiddelijk. Ik win het toch niet.
Ik win het nooit van de tijd.
Ik moet er mee leren omgaan.

30 november. Zeven jaar geleden, zeven jaar later.

Het is nog vroeg in de ochtend en ik ben al wakker.
Zeven jaar geleden, ook zo vroeg in de ochtend stond ik beneden in de kamer bij de bedbox van Lennard.
Wat was hij ziek... Zijn kleine lijfje kon niet meer. Het was zo verdrietig om hem zo te moeten zien lijden...
Ik vertelde hem dat hij naar Jezus mocht gaan, en niet veel later stierf hij. Intens verdrietig was ik,  maar wat gunde ik hem een leven zonder beperkingen en pijn.

Nu, zeven jaar later is het verdriet om zijn

sterven milder geworden. Ik denk met heimwee en weemoed terug. Aan zijn lieve engelenlachjes en hoe hij genoot als de wind door zijn haren waaide. Hoe we eindeloos konden knuffelen, en hoe de andere kinderen bij hem in de bedbox kropen om met hem te spelen.

Het is een rare dag om door te brengen. De sterfdag van Laura nog geen drie weken terug, en de rouw om haar die nog zo groot is, maken dat ik de sterfdag van Lennard op een andere manier beleef dan de voorgaande jaren. Meer op de achtergrond maar toch ook duidelijk aanwezig.

Zoals elk jaar maak ik iets met bloemen die ik vroeg in de ochtend op zijn grafje leg.
Nadat ik bij hem stil sta, loop ik door naar het graf van laura. Daar liggen de bloemen nog die ik zo kort geleden bij haar bracht.

Het is zo veel bij elkaar, het is eigenlijk niet te bevatten.  Als ik er bij na ga denken krijg ik het niet op een rij.
Daarom geldt ook voor deze dag dat ik niet verder moet kijken naar de volgende.
Eerst vandaag. Dat is al meer dan genoeg.

28 november. Twee gedenkdagen in één maand.

Overmorgen is het 30 november. Al zeven jaar de sterfdag van Lennard. Ik was er in de jaren voordat Laura stierf de hele maand mee bezig en dacht veel aan hem, en aan alles wat er rond zijn leven en ziek zijn gebeurde. 
Ook zijn laatste dagen voordat hij overleed beleefde ik steeds maar weer en ik bouwde spanning op omdat die dag er aan kwam.

Hoe anders is het nu.
Ik ben er ook nu mee bezig, maar nog meer en groter is daar het missen en het overlijden van Laura, nog maar net een jaar geleden.
Nooit kon ik vermoeden dat die datum, 30 november, die zo belangrijk geworden was om aan terug te denken, zo naar de achtergrond gezet zou kunnen worden.

Want dat is wat er gebeurt: Ik doe het niet zelf, maar het overkomt me. Ik kan niet anders dan vooral bezig zijn met het rouwen om Laura. Er is niet genoeg ruimte voor het rouwen om twee kinderen tegelijk.

Deze week ben ik weer vrij, om de gevoelens die er zijn aandacht te kunnen geven. En dat is nodig, want wat zijn er veel verschillende emoties die door elkaar en over elkaar heen buitelen:

Nieuwe verse rouw en veel verdriet om Laura, en de al wat oudere, maar nog steeds aanwezige rouw, en daarbij ook het verdriet, om Lennard.
Twee verschíllende manieren van rouw ook, omdat het twee verschillende kinderen zijn, waarmee ik mijn eigen unieke band had.
Twee totaal andere omstandigheden waaronder ze zijn overleden.
Opgestapelde rouw, omdat het me voor de tweede keer overkwam om een kind te moeten verliezen, wat maakt dat het zich als het ware vermenigvuldigt.

Die twee processen lijken deze week om de voorrang te strijden, ze vragen beide hun aandacht, terwijl de rouw om één kind al meer dan genoeg energie kost.

Overmorgen is het 7 jaar geleden dat mijn lieve ventje stierf. Ik moet wéér iets bedenken om op een grafje te leggen en die dag door gaan komen.
Het zal weer gaan lukken dat weet ik wel, maar voor de tweede keer deze maand zo’n dag?
Er zijn eigenlijk geen woorden voor…

25 november. En nu?

12 November. Een jaar is om. Een heel jaar is het me gelukt om verder te gaan nadat Laura stierf.

Ik vraag mezelf af hoe het me is gelukt.

Terugkijkend was het vooral: Dag voor dag proberen te leven en niet vooruit kijken.

De laatste periode ook: Toeleven naar die 12^e november omdat die dag er nu eenmaal aankwam.
De week er na dacht ik veel aan de week van het definitieve afscheid van Laura.

Maar nu?
Nu begint er weer een nieuw jaar.
En of ik wil of niet, ik word er mee geconfronteerd dat de tijd door gaat, dat dit komende jaar ook geleefd moet worden, zonder Laura.

Weer een heel jaar… Ik moet er niet aan denken.
Het lijkt een onafzienbare periode, met een lange rij van dagen waarop Laura al die dagen niet in mijn leven is.
Het eerste jaar is voor een deel voorbij gegaan in een roes. Het komende jaar begint terwijl de harde realiteit is doorgedrongen. Dat maakt dat ik er erg tegen op zie.

Ik probeer het, dag voor dag, maar wat is dat moeilijk. Want het hele dagelijkse leven is zó ingericht op bezig zijn met de toekomst. Het is onvermijdelijk om daar niet mee geconfronteerd te worden.

Ik moest een nieuwe agenda kopen voor 2019. De eerste afspraken staan er al in, maar op niet één dag zal er een afspraak met Laura in staan.
En ik moest mijn vakantiewensen al opgeven voor het komende jaar. Vakantie? Ik heb geen idee…
Op zulke momenten staat dat volgende jaar groot voor me en overzie ik het niet.

Dag voor dag, en misschien soms week voor week. Dat is het beste.

Ook deze week heeft alweer genoeg aan zichzelf. Over 5 dagen is het de sterfdag van Lennard. Ook deze week is er één van terugdenken en herinneren, terwijl ik eerlijk gezegd nog veel bezig ben met dat hele eerste jaar zonder Laura.
Het geeft een mengeling aan emoties en gevoelens, die maar moeilijk op een rij te krijgen zijn.

Dag voor dag.

Laten komen wat komt en die dag zien door te komen.
Overleven.
Dat is wat het is.
Dat is hoe het moet.

19 november. Een heel jaar lang.

Er is een jaar voorbij gegaan. Een heel jaar na het overlijden van Laura.
De laatste week van dat jaar, is een rare, stille en emotionele week. De spanning loopt op naar de datum van haar sterven toe. Elke dag duurt lang, zoals elke dag van het afgelopen jaar lang is geweest. Ik ben blij als er weer een dag voorbij is, maar ook niet, want een jaar lang zonder Laura was niet te doen, al ben ik er toch doorgekomen.

Lees deze blog Hier op de site van Ik mis je.

18 november. Zo lang als het nog kon.

De hele afgelopen week ben ik vrij geweest.ik kan me zo richten op wat er een jaar geleden gebeurde.
Ook deze week is vol van herinneringen aan vorig jaar, toen we de begrafenis van Laura voorbereidden.
Maar meer nog dan aan die voorbereidingen, denk ik terug aan hoe Laura in die week  nog thuis was.

Ze lag daar in de kamer, in een kist die ik versierde met hartjes.
Wat heb ik nog veel naast haar gezeten en naar haar gekeken, zo lang als het nog kon. Wat was het intens verdrietig maar ook waardevol, om deze week nog samen met haar te hebben, al was ze er eigenlijk ook niet meer bij.

De laatste keren haar haren strelen en haar hand vasthouden.
De laatste keren haar wimpers bewonderen die op jaar stille wangen lagen, die ondanks dat ze zo koud aanvoelden toch nog een klein blosje lieten zien, wat zo kenmerkend was voor haar lieve  gezicht.

De dag voordat ze begraven werd ben ik bijna niet meer bij haar vandaan gegaan.
Ik had nog één dag.
Nog één dag om haar te kunnen zien en aan te raken.
Die dag liet ik me niet afleiden door wat er allemaal nog moest, maar ben ik alleen maar naast haar blijven zitten, omdat ik voor het laatst nog van haar kon genieten zoals ze daar lag.
Het leek alsof ze sliep, haar hoofd een beetje opzij gedraaid en met een heel klein glimlachje om haar mond.

Wat was ze mooi, en lief.
Wat was het waardevol.
Maar wat was het intens verdrietig.

17 november. Bloemen voor Laura

Aan het einde van de middag gaat de zon langzaam onder. Het licht geeft de begraafplaats een bijzondere aanblik. De geluiden van piepende koolmeesjes en boomklevertjes die achter elkaar aanzitten en de stilte door de afwezigheid van de wind versterken de sfeer. Ook Laura 's graf wordt beschenen door de laagstaande zon die het zand en haar foto in een zachtere tint dan overdag kleuren.

Het is een dag na haar sterfdag. Als ik bij haar plek kom, zie ik dat er veel bloemen liggen. Ze zijn daar neergelegd door mensen die haar niet vergeten zijn. Behalve bloemen liggen er ook andere dingen. Een potje met kleine steentjes erin, waarop herinneringen aan Laura geschreven zijn en een lijstje met een tekst erop.

Ik bekijk alles en ik ben ontroerd door de liefde die uit al dit aandenken spreekt.

Zoveel bloemen voor mijn meisje en zoveel mooie herinneringen aan haar.
Het maakt me blij maar ook verdrietig.
Blij omdat Laura niet vergeten wordt, maar verdrietig omdat ik hier bij haar graf sta en er op deze manier aan haar gedacht moet worden.

12 November. Samen een jaar zonder Laura markeren..

s' Morgens in alle vroegte, als het nog maar net licht is, rijd ik naar de begraafplaats.  Het is een regenachtige ochtend, zoals er in de afgelopen tijd niet vaak was. Juist op de sterfdag van Laura regent het. Het past bij deze dag.

Ik ben daar een moment om stil te zijn bij het graf van mijn meisje, dat ik nu al een jaar lang moet missen. Daar wil ik de dag beginnen voordat we met elkaar naar Zwolle gaan, om deze dag op een speciale manier te gaan markeren.

We hebben met ons vieren een afspraak. Harrold, Wydo, Yvonne, ons nichtje, en ik. Al een aantal maanden zijn we bezig geweest met het voorbereiden en het bedenken van wat we willen en vandaag is de uitvoering ervan: We gaan ter herinnering aan Laura een tatoeage laten zetten.

s Middags ben ik weer thuis met mijn zus. Ik lees de post en de vele appjes en berichten die ik krijg. Wat zijn er veel mensen die met ons meeleven en aan ons denken. En wat doet me dat ontzettend goed. Dat er zoveel mensen aan ons denken geeft een warm gevoel. Het neemt het verdriet om Laura niet weg, maar als we het zonder moesten doen was allemaal het nog moeilijker.

Aan het einde van de dag zijn we allemaal

weer thuis. Alle vier hebben we een andere  versiering laten maken op onze arm, een zichtbare markering. We zijn er blij mee op een ingetogen manier.

Deze dag, een jaar nadat Laura stierf ging voorbij, het was een moeilijke dag om door te komen, maar zoals de jongens zeiden: Er was geen betere manier geweest dan dit vandaag te doen.

11 november. Ik denk aan die avond...

Het is de tweede zondag van november. Morgen is het de 12^e van de maand, de sterfdag van Laura.

12 November was vorig jaar op een zondag, en daarom voelt het vandaag al alsof het een jaar geleden is dat zij overleed. Eigenlijk zijn het twee dagen waarop ik er zo aan terug moet denken.

Vandaag zijn we thuis, maar morgen zijn we het eerste deel van de dag weg. We gaan de sterfdag van Laura op een bijzondere manier markeren.

Deze zondag is al een lastige dag om door te komen. De jongens zijn er allebei en mijn broer is er.

Als het uur waarop Laura overleed steeds dichterbij komt, wordt het stiller in huis en merk ik dat we allemaal terug denken aan hetzelfde tijdstip als vorig jaar.

Ik denk aan de plaats en de situatie waarin ze zich bevond. Hoe eenzaam ze zich gevoeld moet hebben en hoe wanhopig. Zó dat het haar het beste leek om er niet meer te zijn.

Ik denk aan die avond waarop de politie voor de deur stond, die ons het verschrikkelijkste vertelde wat ik ooit gehoord heb. En aan die afschuwelijke uren daarna in het ziekenhuis, waar ik mijn meisje zag, niet meer in leven...
Ik denk er aan dat we al een heel jaar zonder haar verder gingen, wat onvoorstelbaar is, maar toch waar. 

Ik loop een jaar later op deze zondag, op dezelfde tijd van haar overlijden op de begraafplaats.
De enige plek waar ik op dit moment wil zijn.
Ik sta bij haar graf, zoals ik het afgelopen hele jaar al zo vaak gestaan heb.
Daar breng ik bloemen.
Want meer kan ik eigenlijk niet doen.

9 november. Heimwee.

Heimwee naar Laura. Dat is wat ik voel. 

Het missen van haar voelt vaak aan als heimwee.
Heimwee met een gemene venijnige rand, die van bittere rouw.
Vaak is er de bitterheid van het missen, maar soms ook het zoete gemis in de mooie herinneringen aan haar lieve karakter en de mooie dingen die we meemaakten.

Heimwee dat soms versterkt wordt door wat ik om me heen zie, als ik niet naar beneden kijk, maar omhoog en om me heen.

Zo zijn er de laatste weken heel veel kleuren te zien buiten. De bladeren aan de bomen kleuren steeds verder in de tinten van de herfst. Het lijkt dit jaar intenser dan anders. Ik ben blij dat ik het op kan merken, ondanks mijn grote verdriet dat ik altijd voel, en ondanks het niet echt kunnen genieten van dingen, omdat het missen van Laura en het beseffen van haar dood zo overheersend aanwezig is.

Ook de hemel, zoals ik die kan zien, is vaak gevuld met kleur. Als de zon laag staat en bijna onder gaat, komen de mooiste kleuren tevoorschijn. Ik probeer ondanks alles ook hier naar te kijken en te bedenken wat het betekenen kan.

Het loopt tegen zonsondergang en ik kijk naar de lucht. De kleuren veranderen elke minuut, van blauw en geel naar oranje-roze. Soms zelfs groen en paars. Het is een prachtig gezicht en het roept de heimwee bij me op naar mijn meisje.

Ben jij daar Lau? Vraag ik me af. Daar in de hemel? Ben je ver weg of dichtbij?

Misschien dichterbij dan ik kan bedenken?
Ik wilde dat ik het wist, en dat ik je daar even kon zien.

Ik zie de kleuren aan de hemel, en heb heimwee.

Ik bedenk, dat als ik het hier al zo mooi vind, terwijl ik op de aarde ben, dat het daar voor mijn lieve Lau en voor mijn lieve Lennard zo oneindig veel mooier moet zijn.
Oneindig goed. Niet voor te stellen hoe, maar altijd mooier en beter dan wát ik ook bedenk.

En hoewel ik zo ontzettend mis en het heimwee zo groot is, ben ik blij voor hen.

7 november. Storm

Het is een rare week. De laatste van het hele jaar dat Laura hier niet meer is.

Een stille week is het. Niet omdat er geen mensen voor me zijn, maar een soort verstilling binnen in me, terwijl ik terug keer naar die week van vorig jaar, die ook stil was. Die hele laatste week heb ik Laura niet meer gezien.

Het was de stilte voor de storm die kwam. De storm van rouw en verlies. Van verdriet en bitter missen.
Storm in mijn leven, niet voor de eerste keer.

Ik heb veel mensen om me heen. Ze lopen met me mee in die storm, op allerlei manieren. Samen op gaan, soms een lang stuk, soms maar even. Maar al is het een klein stukje, het maakt dat ik die storm weer even kan trotseren, of gewoon kan laten razen en hem kan ondergaan.
Zó is het met het verdriet. Het is er en ik moet het laten gebeuren.

Moeilijke dagen zijn het. Ik heb er al lang tegenop gezien. De herinneringen dringen zich nu steeds meer aan me op, worden weer levendiger. Ik reconstrueer steeds weer die laatste dagen en dag.
Maar ook de tijd van het jaar, de kortere dagen, de lichtinval, de herfst met het vallende blad, geeft de sfeer van toen weer waardoor het terugbeleven nóg  intenser wordt.

Zwaar was het het, hele jaar. Omdat het verdriet om mijn lieve Laura zo groot is. En omdat het missen van haar niet minder is geworden.

Het is een donkere tijd. Zo voelt het vaak. Maar soms is er letterlijk licht aan de hemel waardoor ik toch kan zien dat God er is.
Vandaag aan het einde van de dag stond daar weer die mooie regenboog, als ik die zie weet ik dat God er is.

4 november. Voor het laatst bij me.

Het is zondag, een week voor de sterfdatum van Laura.
Vorig jaar op deze zondag, een week voordat ze stierf heb ik mijn meisje voor de laatste keer in leven gezien. Ik moet er vandaag steeds aan terug denken.
Ik voel de pijn en het heimwee van het missen.

Ik haalde haar die ochtend op uit de kliniek en samen met Wydo zijn we bij mijn moeder geweest. Ook zij en mijn broer zagen Laura die dag voor het laatst, terwijl ze nog leefde.
Als we het geweten hadden....

Laura hield zich daar bijzonder goed. Ze was in staat om belangstellend met mijn moeder te praten en even te helpen in de keuken. Maar weer op de terugweg in de auto merkte ik dat het bezoek haar erg had vermoeid. En dat ze zich enorm had ingespannen om zichzelf zoveel beter voor te doen dan dat ze zich voelde.

Het was de bedoeling dat ik Laura het volgende weekend weer zou opzoeken in de kliniek, maar dat heeft ze later die week afgezegd.
Zou ze het bewust hebben gedaan? Om afstand te scheppen?
Afstand die ze nodig had om haar plan uit te voeren? Ik zal het nooit zeker weten.

Ik denk terug aan die zondag. Toen ze voor het laatst bij me in de auto zat en ik haar bij het afscheid een knuffel gaf, zoals ik altijd deed als ik haar terug bracht. Ik probeerde haar nog maar een keer moed in te spreken. En hoop te laten zien voor de toekomst.
Niet wetende dat het de allerlaatste keer zou zijn dat ik mijn armen om haar heen had, haar hoorde praten, zag en voelde.

Ik dacht dat ik haar een week later weer zou zien.
Een week later... zag ik haar inderdaad. Niet zoals ik me had voorgesteld, maar op een bed, in een ziekenhuis en niet meer in leven.

Een afscheid zoals al die andere keren, maar toch ook niet.
Misschien wist zij dat het ons laatste afscheid was, misschien ook niet.
En ik? Had ik het maar geweten.... Dan was ons afscheid zo anders geweest....

2 november. Het is November.

Het is november. De maand waarin vorig jaar Laura plotseling overleed.
Al bijna een jaar lang ging de tijd verder zonder dat Laura er nog bij was.
Bijna een jaar waarin de seizoenen voorbij

kwamen en waarin verjaardagen en gedenkdagen zijn geweest. Kerst, Pasen,  koningsdag, winter, voorjaar en zomer.
Een jaar waarin de wereld doorging en mijn leven stil werd gezet.

Alles ging verder maar zonder Laura.
Elke dag was gevuld met het missen van haar, maar tegelijkertijd waren het lege dagen door datzelfde gemis.

Eén dag is er nog niet geweest: Het herdenken van de sterfdag van Laura. Die moet ik met de jongens dit jaar voor het eerst gaan invullen.

Deze  maand zal, nog meer dan anders, staan in het teken van gedenken, stilstaan bij en terug kijken naar wat er toen gebeurde en van het zoeken naar een goede manier om dat te doen.

Deze komende maand ben ik veel vrij. Ik heb al mijn resterende vakantie dagen opgenomen. Niet om vakantie te vieren maar om bewust de tijd te kunnen nemen en stil te staan bij het verlies.

Het is nodig om tijd te nemen, maar tegelijk is het een uitdaging om al die tijd op een goede manier in te vullen.
Niet te veel en niet te weinig doen.
Niet te veel en niet te weinig willen.
Niet te veel en niet te weinig afspreken.
Het is zoeken naar balans.

Aan het einde van de maand is ook de sterfdag van Lennard. Hoewel ik nog steeds vooral bezig ben met Laura, zal ook die dag zijn plek moeten krijgen en zal het de nodige ruimte in gaan nemen in mijn gedachten.

Ik heb nog geen idee hoe het allemaal moet. Het is zo onwaarschijnlijk veel, dat het leven bij de dag het beste lijkt. Om maar te laten komen wat komen moet. Want elke dag heeft, zeker ook deze maand, genoeg aan zichzelf.

29 oktober. Het leven is kwetsbaar - Ik mis je.

Ik ben op mijn werk als ik een appje krijg van Wydo.

Het is een korte mededeling waarin hij vertelt dat hij is aangereden, maar dat hij oké is. Omdat ik aan het werk ben en me moet concentreren, dringt het niet helemaal tot me door wat hij eigenlijk schrijft en door zijn luchtige toon ga ik over tot de orde van de dag.

Lees deze blog verder op de website "Ik mis je"

26 oktober 2018 - Het verlies onder ogen zien.

Hoe verder ik in de tijd kom, hoe meer ik steeds weer besef dat ik verder moet zonder Laura. Het voelt anders dan nadat Lennard overleed. Zijn sterven heb ik veel eerder kunnen aanvaarden en accepteren. Het was een totaal andere situatie waardoor het gevoel van het missen, het verlies, nu een andere, diepere dimensie lijkt te hebben.

Het sterven van Lennard kwam niet onverwacht en het rouwen om hem begon al veel eerder, vanaf dat ik wist dat zijn levensverwachting niet hoog zou zijn.

In het laatste jaar van zijn leven zag ik dat het niet meer ging. Het lijden werd zo groot dat ik voor hem oprecht blij was dat hij niet verder hoefde te leven met zijn pijn, ongemak en beperkingen.

Maar nu, nadat Laura stierf, kwam het rouwen ineens, plotseling. Het overkwam me en ik heb er veel minder grip op dan zes jaar geleden. Het maakt dat het accepteren van haar dood veel moeilijker voor me is dan het sterven van Lennard. Dat het in de ogen kijken van het verlies en het voelen van de pijn en het verdriet overweldigender lijkt dan toen. Het duurt langer en is intenser. Het kost bergen en bergen energie.

Als ik in mijn hart kijk, zie ik daar de lege plek die Laura achter liet. Ik moet en ga er doorheen om die leegte en het verlies van mijn meisje onder ogen te zien. Om ooit te leren aanvaarden dat zij weg is en dat mijn leven verder zal gaan zonder haar.

Het is een periode van rauw verdriet, van pijn, eenzaamheid en intens missen.
Om daarna verder te kunnen, maar daaraan kan en wil ik nog niet denken.

21 oktober. Geen pijn, geen angst, geen leven - de veerkracht voorbij.

We rijden op de snelweg naar een dorp aan de rand van de Betuwe. Samen met een vriendin ben ik op weg naar een lezing die zal gaan over depressie en zelfdoding onder jongeren. En over de rouw daarna.

De spreekster heeft zelf haar dochter verloren aan zelfdoding en is naast moeder, ook psychiater. Ik had al eerder gelezen over het boek dat zij hier over schreef,  waarin haar dochter Jitske centraal staat. Het  onderwerp had mijn interesse omdat het vanuit de ouder maar ook van de kant van de professional wordt belicht.

Toen ik het boek "Geen angst, geen pijn, geen leven, de veerkracht voorbij", een paar dagen voor de lezing in handen kreeg heb ik het in één keer uit gelezen. Hoewel er verschillen zijn met wat er met Laura gebeurde, vond ik ook heel veel overeenkomsten.

De snel opkomende depressie, de opname, de zoektocht naar de goede behandeling.
Het álles wel willen doen om je kind te helpen, maar het niet kunnen.
En na bijna een jaar, als het lijkt alsof het ietsje beter gaat, ineens toch de schok van het overlijden.
Daarna de ontreddering, de vragen, de rouw en de pijn die je draagt als je je kind zo ineens moet gaan missen.

Op de dag van de lezing ben ik gespannen. Hoewel het me bezig houdt en het me erg interessant lijkt, weet ik niet zo goed wat ik verder  van de middag moet verwachten. Er zullen andere ouders zijn die hun kind aan zelfdoding hebben verloren. Ben ik er wel aan toe om de verhalen te horen die zij misschien ook zullen vertellen?
Wat gaat het verhaal van de spreekster met me doen? Ik hoop vooral herkenning te vinden, maar zal dat er ook zijn?

De lezing bestaat uit twee delen. Het eerste over depressie bij jongeren en wat daar bij komt kijken.  Het tweede deel gaat over rouw na zelfdoding. Ik ben benieuwd hoe zij na vier jaar terug kijkt op haar rouwproces tot nu toe, en hoe ze er doorheen is gekomen.
Het is een verdrietig en voor mij reëel verhaal. Een verhaal waarin ik veel van ons eigen laatste jaar met Laura herken.

In de pauze heb ik even contact met deze moeder en we praten door over de vele overeenkomsten ondanks de verschillen.
Wat is het bijzonder om elkaar te ontmoeten als moeders die hetzelfde mee hebben gemaakt. Herkenning te vinden in elkaars verhaal en emoties en elkaar te begrijpen.

Het is een intensieve middag. Hoewel het spannend was en ik het allemaal op me moet laten inwerken heb ik geen spijt dat ik ben gegaan. Vooral de herkenning, hoe verdrietig ook dat die er is, heeft me goed gedaan.

Geen pijn geen angst geen leven, de veerkracht voorbij  - Stanneke Lunter.

17 oktober. Zo oneerlijk...

Gisteren, tijdens en vlak na mijn bezoek aan het bedrijf voor grafmonumenten, was ik bijna blij met wat we besproken en bedachten.
Het is een fijn idee om iets moois en stijlvols voor Laura te laten maken. Iets wat bij haar past. Een herinnering aan Laura waar liefde voor mijn meisje uit blijkt. En het er eindelijk echt mee bezig zijn geeft een voldaan gevoel.

Maar toen ik daarna thuis was, kwam de impact binnen en werd mijn stemming verdrietig en opstandig.

Wat nou!... een steen uitzoeken voor op het graf van Laura!
Ik wil dat toch helemaal niet!
Ik wil dat ze hier nog is en dat ik er niet eens over ná had hoeven denken!
Ik wíl geen dochter die onder de grond ligt begraven! Die niets terug kan zeggen als ik tegen haar praat als ik haar graf bezoek.  Ook niet als er de mooiste steen op ligt die ik zou kunnen bedenken!

Ik had willen bedenken wanneer ik met haar zou gaan winkelen en hoe ik een avondje uit met haar zou plannen.
Ik zou willen dat ik me druk moest maken over alle mooie leuke dingen die ze nog zou gaan beleven.
Ik zou spullen willen uitzoeken voor als ze op kamers zou gaan. En een mooie jurk voor bij haar diplomering. Ik zou van alles wel willen bedenken of samenstellen, behalve iets voor op haar graf.

Het doet veel pijn als ik om me heen kijk en meiden van Laura's leeftijd de dingen zie doen die bij die leeftijd horen. Rijbewijs, bioscoopjes pakken met vriendinnen, op kamers gaan en zelfs al trouwen.
Het is een schrijnend contrast  met  wat ik zie als ik om me heen kijk en zie hoe het leven verder gaat.

En natuurlijk, ik gun het iedereen om het normale leven te leiden. Volwassen te worden en steeds mooie stappen te kunnen maken, want zo hoort het ook.
Maar het grote gemis van Laura en daardoor ook het missen van die momenten is diep pijnlijk en het voelt oneerlijk.

Het zijn verdrietige boze gedachten die er zijn. Ze horen er bij, want dat Laura er niet meer is, ís ook alleen maar verdrietig.
Ik kan het niet veranderen, al zou ik zo graag willen.
Uiteindelijk zal ik moeten leren accepteren dat het niet anders is.

Aan het eind van de middag loop ik mijn bekende weg naar de begraafplaats.  Daar ga ik zitten bij het graf van mijn meisje. Nu nog een stukje grond met wat bloemen., maar over een poosje staat er een mooi aandenken.

Ik zit in de stilte en kijk naar haar foto. Ik ben daar gewoon en voel me verdrietig.
Het voelt zo machteloos... Zo onomkeerbaar... Zo oneerlijk ook...

Dan ineens begint het te waaien. De wind blaast zachtjes maar zeker door de takken van de hoge bomen. Bladeren vallen ritselend naar beneden.

Het is een rustgevend geluid.
Het is alsof de wind me rustig wil maken en mijn onrustige stemming wil kalmeren. Me wil troosten in mijn verdriet.
Het is  alsof de wind de stem van God wil zijn. En me laat weten dat ik niet alleen ben.

16 oktober. Het laatste wat ik nog kan doen.

Laura is er niet meer.
Toen zij overleed kon ik ineens niet meer voor haar zorgen. Wat miste ik het om fysiek voor haar bezig te zijn en tijd aan haar te besteden.

In het afgelopen bijna-jaar moest ik leren om mijn liefde voor Laura op een andere manier te laten zien, dan door directe zorg aan haarzelf. Eén van de manieren waarop ik dat doe is het verzorgen van haar graf. Het is een manier om te laten zien dat ik van haar houd.

Al die maanden dacht ik na over hoe ik het monument op haar graf zou willen laten uitvoeren. Ik heb er ruim de tijd voor genomen, omdat ik eerst nog niet goed wist wat ik wilde. Maar ook omdat ik geen spijt wil krijgen van wat er komt te staan.

In mijn gedachten weet ik al ongeveer hoe het moet worden. Ik wil dat het iets wordt dat bij haar past en waar ik tegelijk mijn liefde voor haar nog in kan laten zien.

Lange tijd was ik er nog niet aan toe om er echt actie op te ondernemen. Als het monument er zal staan, zal het nog definitiever lijken dat Laura is gestorven.

De afgelopen maand merkte ik dat ik er klaar voor ben om er werk van te maken.
Toch stelde ik het uit om een afspraak maken. Het is een behoorlijke drempel om overheen te komen.

Vanmorgen rijd ik naar een bedrijf waar grafmonumenten worden gemaakt. Met mijn aantekeningen in mijn tas en de ideeën in mijn hoofd stap ik naar binnen. Het is een beetje spannend, maar doordat ik hier eerder ben geweest voor het uitzoeken van het glasmonument voor Lennard is het niet helemaal vreemd. Ik kan rustig en ontspannen bespreken wat ik wil. Gedurende het bezoek groeien de ideeën en wordt het allemaal steeds concreter.

Als ik met de  werknemer door de showroom loop en bekijk wat de mogelijkheden zijn, grijpt het me toch aan. Ik ben hier om een monument te laten maken voor op het graf van Laura…

Ik wilde dat ik hier niet had hoeven zijn.

Iets moois bedenken voor op het graf van Laura is het laatste wat nog gebeuren moet.

Het is een verdrietige gedachte.
Nooit meer iets voor mijn meisje te hoeven doen....

12 oktober. 11 Maanden....

11 Maanden…

11 Maanden lang gaat mijn leven verder terwijl Laura er niet meer is.
Nog een maand, dan is het een heel jaar geleden.

Bijna alle seizoenen zonder haar. Zonder haar humor en haar nukken.

Zonder haar lieve zorgzaamheid en hart voor anderen.

11 Maanden zonder mijn lieve meisje met wie ik zo’n bijzondere moeder-dochter band had en nog steeds voel.

Ik vind alleen de gedachte al, dat ze er zo lang niet meer is verdrietig.

Haar afwezigheid voel ik elk moment van de dag, vanaf dat ik opsta tot ik naar bed ga. En als ik 's nachts wakker lig is daar meteen het bittere missen.

Ik merk dat het toeleven naar haar sterfdatum veel met me doet. Er bouwt zich spanning op, omdat ik er zó tegenop zie en omdat ik niet weet hoe ik die dag door zal moeten komen. Niet omdat ik niet weet wat ik moet doen, maar omdat het zo zwaar is en zal zijn.

De realiteit van haar sterven blijft me steeds verder doordringen waardoor ik meer en meer besef dat ik haar hier nooit meer terug zal zien. En dat maakt het missen intenser.

De weken zijn zwaar om door te komen. De ervaring na het sterven van Lennard heeft me geleerd dat dit de komende tijd niet beter zal worden.

Bij alles wat ik doe voel ik voortdurend het grote verdriet. Het zit aan de oppervlakte, vlak onder het uiterlijk van het gewone leven. Mijn tranen zitten hoog en er is niet veel voor nodig om ze te laten stromen.

Het gewone leven… Het voelt al zo lang niet meer gewoon, maar moet toch doorgeleefd worden.

Ik weet niet meer hoe het voelt om zorgeloos te zijn, zonder verdriet en gemis. En ik weet niet meer hoe het voelt om vol verwachting naar de toekomst te kijken. Het leven bij de dag is daardoor noodzaak geworden om het vol te kunnen houden.

Het leven volhouden en het rouwen tegelijk, kost veel energie en dat maakt dat ik me ongelofelijk moe voel.

Moe als de dag nog moet beginnen en als ik probeer om een aantal dingen per dag te doen. Bijna alle energie die er is, gaat op aan rouwen. Terwijl ik inmiddels ook twee dagen in de week werk en het huishouden probeer bij te houden.
Toch moet ik verder, ook deze maand door.

Wat ben ik blij met de mensen om me heen, die me er door slepen. Die steeds blijven vragen hoe mijn dag was. Die met me wandelen, praten, me aanhoren en met me meeleven.

Mensen die appjes of kaartjes blijven sturen en voor me bidden.

Ik krijg mijn lieve Lau er niet mee terug. Maar ze lopen en leven een stukje met me mee.
Het rouwproces doorlopen moet ik zelf doen, maar met steun van al die mensen wordt het een stukje draaglijker.

8 oktober. Ik mis je - Leven bij de dag

Hoe doe je het? vragen mensen soms aan me, nadat Laura is overleden. Hoe krijg je het voor elkaar om het leven weer op te pakken?
Ik heb geen idee, ik vraag het mezelf ook af. Waar ben ik eigenlijk mee bezig? Het sterven van Laura lijkt zinloos en doelloos. Het doel van mijn eigen leven is er door veranderd. Ik weet niet waar ik moet beginnen en waar ik naartoe moet leven.
De rouw heeft mijn leven overgenomen.
Lees deze blog verder op de website van Ik mis je

5 oktober 2018 - Viooltjes bij twee kinderen.

Het lijkt wel weer zomer. Als ik op de

begraafplaats loop zie ik aan de bomen dat dat niet zo is, langzaam verkleuren ze van groen naar oranje of geel.

Bij het grafje van Lennard bloeien de zomerbloemen nog, al is het niet meer zo uitbundig. 

In het randje om zijn grafje staan kleine jonge plantjes. Ze zijn daar gegroeid vanuit de zaadjes van viooltjes die ik eerder op het monumentje plantte.  In de afgelopen maanden  zijn zijn ze gaan ontkiemen en zijn ze uitgegroeid tot plantjes met kleine bloempjes er in. 

Het staat lief.

Twee van mijn kinderen liggen hier op de begraafplaats begraven.  Ik vind het nog steeds een niet goed te bevatten gegeven. Elke keer als ik daar kom, loop ik van het ene naar het andere graf. En al is de rouw om Laura nu veel meer op de voorgrond aanwezig, altijd bezoek ik ook het grafje van Lennard.

Ik neem twee van die kleine plantjes bij Lennard's grafje uit de grond. Voorzichtig,  met een kluitje aarde en wat worteltjes er aan. Daarna loop ik verder, naar het graf van Laura.

Als ik bij haar graf kom, zet ik de kleine plantjes daar bij haar neer in het zand.
Twee viooltjes van bij het graf van Lennard staan nu op Laura's graf.
Het staat lief.

Twee van mijn kinderen die hier begraven zijn, met wie ik me beide verbonden voel. Door de viooltjes maak ik de verbinding tussen die twee en mijzelf zichtbaar. 

26 september, Straten van goud.

Aan het einde van de dag, als de zon laag staat en bijna onder gaat, is de sfeer op de begraafplaats sereen. Het is een mooi moment van de dag om het graf van Laura te bezoeken. Het licht valt zacht op haar graf en ik kan me een beetje verliezen in de tijd als ik daar op dat tijdstip van de dag ben.

Het past bij mijn meisje, dat zachte licht, en bij de zachte zoete herinneringen die ik aan haar heb, naast het rauwe verdriet dat er is.
Het lijkt alsof de stilte op de begraafplaats stiller is dan overdag en alsof het geluid van de vogels een andere klank heeft. Alsof de wind die door de bomen ruist, zachter fluistert dan wanneer de zon hoog aan de hemel staat. Met elkaar maakt het de sfeer mooi en lieflijk, maar ook weemoedig en treurig. Ik moet glimlachen om de mooie lieve herinneringen die er zijn als ik kijk naar Laura's foto die daar in dat avondlicht staat, maar moet er ook om huilen.

Als ik weer terug loop, met de zon in mijn rug, als ik mijn hoofd omhoog richt en niet naar beneden kijk, zie ik de toppen van de bomen. Ze worden beschenen door de ondergaande zon, die de kleuren van de bladeren omtovert van groen naar bijna goudkleurig. 
Het is een wonderlijk iets, dat kleuren kunnen veranderen door het licht van de ondergaande zon.

Als ik daar zo loop, denkend aan mijn lieve Lau die in de Hemel is, bij Jezus, vraag ik me nog meer dan anders af hoe het daar met haar zal gaan. Kon ik maar even kijken...

Toch, zonder haar te zien weet ik dat het daar goed is. 
Als ik naar de bomen kijk, die in een langzaam goud wordende gloed staan, laten ze het me zien. 
Het is alsof ik in de verte de kleuren van de hemel zie.

Ik moet denken aan het kinderliedje dat ik vroeger leerde:
Daarboven, daarboven zijn straten van goud…

22 september. Nog open.

Veel mensen appten me deze weken , of spraken me even aan. Een hand op mijn  arm of om mijn schouder, en er waren extra kaartjes bij de post. Wat doet het me goed, dat er aan me gedacht wordt, nu er iemand in mijn omgeving uit het leven stapte.

Vaak stelden  mensen zich voor dat het zo erg moet zijn dat alles nu voor mij ook weer open zal liggen aan pijn en verdriet. Dat alles weer terug komt.
En zeker, wat er is gebeurd heeft me van slag gemaakt.

Het waren de overeenkomsten met het overlijden van Laura waardoor ik geraakt werd en natuurlijk ook het plotselinge overlijden van deze vrouw zelf. Het me zó goed kunnen voorstellen wat er in het gezin gebeurde en gebeurt nu zij er ineens niet meer is.

Toch voelt het niet alsof de wond weer open is gegaan.
De wond die ontstond toen Laura stierf,  was en is nog niet geheeld, maar voelt al die tijd nog aan als open en rauw. Haar sterven voelt als de dag van gisteren. En het neemt nog steeds het grootste deel van mijn denken in beslag. Het is er nog steeds, dagelijks en elk uur van de dag.

Het aanraken van die wond die nog open ligt geeft extra gedachten en gevoelens, maar het sterven van Laura was en is nog altijd dichtbij voor mij.

17 september. De laatste maanden herbeleven.

De tijd gaat door en door. Ik denk niet langer in dagen of weken dat Laura er niet meer is, maar in maanden.
Over een paar maanden zal het eerste jaar om zijn.
Een heel jaar zonder mijn lieve dochter.

Lees deze blog verder op de website van 'Ik mis je'

15 september. Deze zelfde auto.

Twee dagen geleden was er een begrafenis.
Ik ga naar de kerk om de familie te condoleren en de dienst bij te wonen. Ik wil er zijn voor hen, nu zij voor een deel hetzelfde meemaken als ik, 10 maanden geleden. Wat doet het me veel als ik bedenk hoe groot het verdriet voor hen moet zijn.

Ik probeer te bedenken wat ik kan verwachten tijdens deze ochtend. De confrontatie zal groot zijn, maar door me voor te bereiden probeer ik het mezelf draagbaarder te maken.

Ik bedenk dat het verdrietig zal zijn om de familie te zien en hoe het voor hen zal zijn vandaag.
Ik bedenk dat ik terug zal denken aan mijn eigen verlies, al gaat het vandaag niet om Laura.
Ik probeer te bedenken dat ik er voor hen ben en niet voor mezelf.
Ik bereid me er op voor om de uitvaartondernemer te zien en zijn medewerkers, omdat ik weet dat het dezelfde mensen zijn die er waren tijdens de begrafenis van Laura.

Ik kom aan en ga in de rij staan, die lang is en steeds langer wordt. Als ik aansluit, en langzaam verder loop, sta ik ineens naast de rouw auto.
Ik slik en slik. Ik word warm en koud tegelijk.

Het liefst zou ik weggaan van deze plek, want in deze zelfde auto, heeft ook de kist gestaan met mijn lieve meisje er in. De kist met hartjes versierd. Waarin ik haar voor het laatst heb gezien en haar nog kon aanraken, al was ze er eigenlijk ook niet meer.
Deze auto heeft haar naar haar laatste rustplek op de begraafplaats gebracht.

Hierop had ik me niet voorbereid. En het komt binnen. Ik loop verder met de rij mee. En wordt meegenomen met wat er de rest van die ochtend gebeurt.

Het is een indrukwekkende dienst.
Maar als ik later thuis ben blijft dat ene beeld me steeds maar bij:

Ik sta naast dezelfde auto waar mijn lieve Laura in lag, in een kist met hartjes.