29 oktober. Het leven is kwetsbaar - Ik mis je.

Ik ben op mijn werk als ik een appje krijg van Wydo.

Het is een korte mededeling waarin hij vertelt dat hij is aangereden, maar dat hij oké is. Omdat ik aan het werk ben en me moet concentreren, dringt het niet helemaal tot me door wat hij eigenlijk schrijft en door zijn luchtige toon ga ik over tot de orde van de dag.

Lees deze blog verder op de website "Ik mis je"

26 oktober 2018 - Het verlies onder ogen zien.

Hoe verder ik in de tijd kom, hoe meer ik steeds weer besef dat ik verder moet zonder Laura. Het voelt anders dan nadat Lennard overleed. Zijn sterven heb ik veel eerder kunnen aanvaarden en accepteren. Het was een totaal andere situatie waardoor het gevoel van het missen, het verlies, nu een andere, diepere dimensie lijkt te hebben.

Het sterven van Lennard kwam niet onverwacht en het rouwen om hem begon al veel eerder, vanaf dat ik wist dat zijn levensverwachting niet hoog zou zijn.

In het laatste jaar van zijn leven zag ik dat het niet meer ging. Het lijden werd zo groot dat ik voor hem oprecht blij was dat hij niet verder hoefde te leven met zijn pijn, ongemak en beperkingen.

Maar nu, nadat Laura stierf, kwam het rouwen ineens, plotseling. Het overkwam me en ik heb er veel minder grip op dan zes jaar geleden. Het maakt dat het accepteren van haar dood veel moeilijker voor me is dan het sterven van Lennard. Dat het in de ogen kijken van het verlies en het voelen van de pijn en het verdriet overweldigender lijkt dan toen. Het duurt langer en is intenser. Het kost bergen en bergen energie.

Als ik in mijn hart kijk, zie ik daar de lege plek die Laura achter liet. Ik moet en ga er doorheen om die leegte en het verlies van mijn meisje onder ogen te zien. Om ooit te leren aanvaarden dat zij weg is en dat mijn leven verder zal gaan zonder haar.

Het is een periode van rauw verdriet, van pijn, eenzaamheid en intens missen.
Om daarna verder te kunnen, maar daaraan kan en wil ik nog niet denken.

21 oktober. Geen pijn, geen angst, geen leven - de veerkracht voorbij.

We rijden op de snelweg naar een dorp aan de rand van de Betuwe. Samen met een vriendin ben ik op weg naar een lezing die zal gaan over depressie en zelfdoding onder jongeren. En over de rouw daarna.

De spreekster heeft zelf haar dochter verloren aan zelfdoding en is naast moeder, ook psychiater. Ik had al eerder gelezen over het boek dat zij hier over schreef,  waarin haar dochter Jitske centraal staat. Het  onderwerp had mijn interesse omdat het vanuit de ouder maar ook van de kant van de professional wordt belicht.

Toen ik het boek "Geen angst, geen pijn, geen leven, de veerkracht voorbij", een paar dagen voor de lezing in handen kreeg heb ik het in één keer uit gelezen. Hoewel er verschillen zijn met wat er met Laura gebeurde, vond ik ook heel veel overeenkomsten.

De snel opkomende depressie, de opname, de zoektocht naar de goede behandeling.
Het álles wel willen doen om je kind te helpen, maar het niet kunnen.
En na bijna een jaar, als het lijkt alsof het ietsje beter gaat, ineens toch de schok van het overlijden.
Daarna de ontreddering, de vragen, de rouw en de pijn die je draagt als je je kind zo ineens moet gaan missen.

Op de dag van de lezing ben ik gespannen. Hoewel het me bezig houdt en het me erg interessant lijkt, weet ik niet zo goed wat ik verder  van de middag moet verwachten. Er zullen andere ouders zijn die hun kind aan zelfdoding hebben verloren. Ben ik er wel aan toe om de verhalen te horen die zij misschien ook zullen vertellen?
Wat gaat het verhaal van de spreekster met me doen? Ik hoop vooral herkenning te vinden, maar zal dat er ook zijn?

De lezing bestaat uit twee delen. Het eerste over depressie bij jongeren en wat daar bij komt kijken.  Het tweede deel gaat over rouw na zelfdoding. Ik ben benieuwd hoe zij na vier jaar terug kijkt op haar rouwproces tot nu toe, en hoe ze er doorheen is gekomen.
Het is een verdrietig en voor mij reëel verhaal. Een verhaal waarin ik veel van ons eigen laatste jaar met Laura herken.

In de pauze heb ik even contact met deze moeder en we praten door over de vele overeenkomsten ondanks de verschillen.
Wat is het bijzonder om elkaar te ontmoeten als moeders die hetzelfde mee hebben gemaakt. Herkenning te vinden in elkaars verhaal en emoties en elkaar te begrijpen.

Het is een intensieve middag. Hoewel het spannend was en ik het allemaal op me moet laten inwerken heb ik geen spijt dat ik ben gegaan. Vooral de herkenning, hoe verdrietig ook dat die er is, heeft me goed gedaan.

Geen pijn geen angst geen leven, de veerkracht voorbij  - Stanneke Lunter.

17 oktober. Zo oneerlijk...

Gisteren, tijdens en vlak na mijn bezoek aan het bedrijf voor grafmonumenten, was ik bijna blij met wat we besproken en bedachten.
Het is een fijn idee om iets moois en stijlvols voor Laura te laten maken. Iets wat bij haar past. Een herinnering aan Laura waar liefde voor mijn meisje uit blijkt. En het er eindelijk echt mee bezig zijn geeft een voldaan gevoel.

Maar toen ik daarna thuis was, kwam de impact binnen en werd mijn stemming verdrietig en opstandig.

Wat nou!... een steen uitzoeken voor op het graf van Laura!
Ik wil dat toch helemaal niet!
Ik wil dat ze hier nog is en dat ik er niet eens over ná had hoeven denken!
Ik wíl geen dochter die onder de grond ligt begraven! Die niets terug kan zeggen als ik tegen haar praat als ik haar graf bezoek.  Ook niet als er de mooiste steen op ligt die ik zou kunnen bedenken!

Ik had willen bedenken wanneer ik met haar zou gaan winkelen en hoe ik een avondje uit met haar zou plannen.
Ik zou willen dat ik me druk moest maken over alle mooie leuke dingen die ze nog zou gaan beleven.
Ik zou spullen willen uitzoeken voor als ze op kamers zou gaan. En een mooie jurk voor bij haar diplomering. Ik zou van alles wel willen bedenken of samenstellen, behalve iets voor op haar graf.

Het doet veel pijn als ik om me heen kijk en meiden van Laura's leeftijd de dingen zie doen die bij die leeftijd horen. Rijbewijs, bioscoopjes pakken met vriendinnen, op kamers gaan en zelfs al trouwen.
Het is een schrijnend contrast  met  wat ik zie als ik om me heen kijk en zie hoe het leven verder gaat.

En natuurlijk, ik gun het iedereen om het normale leven te leiden. Volwassen te worden en steeds mooie stappen te kunnen maken, want zo hoort het ook.
Maar het grote gemis van Laura en daardoor ook het missen van die momenten is diep pijnlijk en het voelt oneerlijk.

Het zijn verdrietige boze gedachten die er zijn. Ze horen er bij, want dat Laura er niet meer is, ís ook alleen maar verdrietig.
Ik kan het niet veranderen, al zou ik zo graag willen.
Uiteindelijk zal ik moeten leren accepteren dat het niet anders is.

Aan het eind van de middag loop ik mijn bekende weg naar de begraafplaats.  Daar ga ik zitten bij het graf van mijn meisje. Nu nog een stukje grond met wat bloemen., maar over een poosje staat er een mooi aandenken.

Ik zit in de stilte en kijk naar haar foto. Ik ben daar gewoon en voel me verdrietig.
Het voelt zo machteloos... Zo onomkeerbaar... Zo oneerlijk ook...

Dan ineens begint het te waaien. De wind blaast zachtjes maar zeker door de takken van de hoge bomen. Bladeren vallen ritselend naar beneden.

Het is een rustgevend geluid.
Het is alsof de wind me rustig wil maken en mijn onrustige stemming wil kalmeren. Me wil troosten in mijn verdriet.
Het is  alsof de wind de stem van God wil zijn. En me laat weten dat ik niet alleen ben.

16 oktober. Het laatste wat ik nog kan doen.

Laura is er niet meer.
Toen zij overleed kon ik ineens niet meer voor haar zorgen. Wat miste ik het om fysiek voor haar bezig te zijn en tijd aan haar te besteden.

In het afgelopen bijna-jaar moest ik leren om mijn liefde voor Laura op een andere manier te laten zien, dan door directe zorg aan haarzelf. Eén van de manieren waarop ik dat doe is het verzorgen van haar graf. Het is een manier om te laten zien dat ik van haar houd.

Al die maanden dacht ik na over hoe ik het monument op haar graf zou willen laten uitvoeren. Ik heb er ruim de tijd voor genomen, omdat ik eerst nog niet goed wist wat ik wilde. Maar ook omdat ik geen spijt wil krijgen van wat er komt te staan.

In mijn gedachten weet ik al ongeveer hoe het moet worden. Ik wil dat het iets wordt dat bij haar past en waar ik tegelijk mijn liefde voor haar nog in kan laten zien.

Lange tijd was ik er nog niet aan toe om er echt actie op te ondernemen. Als het monument er zal staan, zal het nog definitiever lijken dat Laura is gestorven.

De afgelopen maand merkte ik dat ik er klaar voor ben om er werk van te maken.
Toch stelde ik het uit om een afspraak maken. Het is een behoorlijke drempel om overheen te komen.

Vanmorgen rijd ik naar een bedrijf waar grafmonumenten worden gemaakt. Met mijn aantekeningen in mijn tas en de ideeën in mijn hoofd stap ik naar binnen. Het is een beetje spannend, maar doordat ik hier eerder ben geweest voor het uitzoeken van het glasmonument voor Lennard is het niet helemaal vreemd. Ik kan rustig en ontspannen bespreken wat ik wil. Gedurende het bezoek groeien de ideeën en wordt het allemaal steeds concreter.

Als ik met de  werknemer door de showroom loop en bekijk wat de mogelijkheden zijn, grijpt het me toch aan. Ik ben hier om een monument te laten maken voor op het graf van Laura…

Ik wilde dat ik hier niet had hoeven zijn.

Iets moois bedenken voor op het graf van Laura is het laatste wat nog gebeuren moet.

Het is een verdrietige gedachte.
Nooit meer iets voor mijn meisje te hoeven doen....

12 oktober. 11 Maanden....

11 Maanden…

11 Maanden lang gaat mijn leven verder terwijl Laura er niet meer is.
Nog een maand, dan is het een heel jaar geleden.

Bijna alle seizoenen zonder haar. Zonder haar humor en haar nukken.

Zonder haar lieve zorgzaamheid en hart voor anderen.

11 Maanden zonder mijn lieve meisje met wie ik zo’n bijzondere moeder-dochter band had en nog steeds voel.

Ik vind alleen de gedachte al, dat ze er zo lang niet meer is verdrietig.

Haar afwezigheid voel ik elk moment van de dag, vanaf dat ik opsta tot ik naar bed ga. En als ik 's nachts wakker lig is daar meteen het bittere missen.

Ik merk dat het toeleven naar haar sterfdatum veel met me doet. Er bouwt zich spanning op, omdat ik er zó tegenop zie en omdat ik niet weet hoe ik die dag door zal moeten komen. Niet omdat ik niet weet wat ik moet doen, maar omdat het zo zwaar is en zal zijn.

De realiteit van haar sterven blijft me steeds verder doordringen waardoor ik meer en meer besef dat ik haar hier nooit meer terug zal zien. En dat maakt het missen intenser.

De weken zijn zwaar om door te komen. De ervaring na het sterven van Lennard heeft me geleerd dat dit de komende tijd niet beter zal worden.

Bij alles wat ik doe voel ik voortdurend het grote verdriet. Het zit aan de oppervlakte, vlak onder het uiterlijk van het gewone leven. Mijn tranen zitten hoog en er is niet veel voor nodig om ze te laten stromen.

Het gewone leven… Het voelt al zo lang niet meer gewoon, maar moet toch doorgeleefd worden.

Ik weet niet meer hoe het voelt om zorgeloos te zijn, zonder verdriet en gemis. En ik weet niet meer hoe het voelt om vol verwachting naar de toekomst te kijken. Het leven bij de dag is daardoor noodzaak geworden om het vol te kunnen houden.

Het leven volhouden en het rouwen tegelijk, kost veel energie en dat maakt dat ik me ongelofelijk moe voel.

Moe als de dag nog moet beginnen en als ik probeer om een aantal dingen per dag te doen. Bijna alle energie die er is, gaat op aan rouwen. Terwijl ik inmiddels ook twee dagen in de week werk en het huishouden probeer bij te houden.
Toch moet ik verder, ook deze maand door.

Wat ben ik blij met de mensen om me heen, die me er door slepen. Die steeds blijven vragen hoe mijn dag was. Die met me wandelen, praten, me aanhoren en met me meeleven.

Mensen die appjes of kaartjes blijven sturen en voor me bidden.

Ik krijg mijn lieve Lau er niet mee terug. Maar ze lopen en leven een stukje met me mee.
Het rouwproces doorlopen moet ik zelf doen, maar met steun van al die mensen wordt het een stukje draaglijker.

8 oktober. Ik mis je - Leven bij de dag

Hoe doe je het? vragen mensen soms aan me, nadat Laura is overleden. Hoe krijg je het voor elkaar om het leven weer op te pakken?
Ik heb geen idee, ik vraag het mezelf ook af. Waar ben ik eigenlijk mee bezig? Het sterven van Laura lijkt zinloos en doelloos. Het doel van mijn eigen leven is er door veranderd. Ik weet niet waar ik moet beginnen en waar ik naartoe moet leven.
De rouw heeft mijn leven overgenomen.
Lees deze blog verder op de website van Ik mis je

5 oktober 2018 - Viooltjes bij twee kinderen.

Het lijkt wel weer zomer. Als ik op de

begraafplaats loop zie ik aan de bomen dat dat niet zo is, langzaam verkleuren ze van groen naar oranje of geel.

Bij het grafje van Lennard bloeien de zomerbloemen nog, al is het niet meer zo uitbundig. 

In het randje om zijn grafje staan kleine jonge plantjes. Ze zijn daar gegroeid vanuit de zaadjes van viooltjes die ik eerder op het monumentje plantte.  In de afgelopen maanden  zijn zijn ze gaan ontkiemen en zijn ze uitgegroeid tot plantjes met kleine bloempjes er in. 

Het staat lief.

Twee van mijn kinderen liggen hier op de begraafplaats begraven.  Ik vind het nog steeds een niet goed te bevatten gegeven. Elke keer als ik daar kom, loop ik van het ene naar het andere graf. En al is de rouw om Laura nu veel meer op de voorgrond aanwezig, altijd bezoek ik ook het grafje van Lennard.

Ik neem twee van die kleine plantjes bij Lennard's grafje uit de grond. Voorzichtig,  met een kluitje aarde en wat worteltjes er aan. Daarna loop ik verder, naar het graf van Laura.

Als ik bij haar graf kom, zet ik de kleine plantjes daar bij haar neer in het zand.
Twee viooltjes van bij het graf van Lennard staan nu op Laura's graf.
Het staat lief.

Twee van mijn kinderen die hier begraven zijn, met wie ik me beide verbonden voel. Door de viooltjes maak ik de verbinding tussen die twee en mijzelf zichtbaar.